Prof. dr hab. Michał Kurzyński

Prof. dr hab. Michał Kurzyński urodził się 7 lipca 1946 roku w Poznaniu. Edukację szkolną ukończył w 1963 roku zdając egzamin maturalny w III Liceum Ogólnokształcącym im. św. Jana Kantego w Poznaniu. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Po otrzymaniu tytułu zawodowego magistra fizyki w roku 1968, postanowił rozwijać i doskonalić swoją wiedzę naukową odbywając pięcioletnie studia doktoranckie pod kierunkiem Prof. dr hab. Leona Kowalewskiego w Zakładzie Teorii Ciała Stałego. Pracę doktorską pt. „Struktura energetyczna niewielkich agregatów wymiennie sprzężonych jonów paramagnetycznych w kryształach” obronił w 1973 roku. Dodajmy, że w okresie pracy nad doktoratem Prof. Kurzyński pracował jako asystent w Instytucie Fizyki UAM. W tym samym czasie, co istotnie ważne w życiu osobistym, poznał swoją przyszłą żonę Krystynę, związaną z Obserwatorium Astronomicznym UAM. Młodzi małżonkowie stali się wkrótce szczęśliwymi rodzicami Anny i Pawła.

Prof. Kurzyński po ukończeniu doktoratu w roku 1973, kontynuował swoją pracę naukową w Instytucie Fizyki UAM na stanowisku starszego asystenta nieprzerwanie do 1981 roku. W tym okresie przygotowuje rozprawę habilitacyjną zatytułowaną „Efekty silnego sprzężenia elektron-sieć w związkach metali przejściowych”, którą przedstawił do recenzji w postaci monografii opublikowanej w Wydawnictwie Naukowym UAM, a następnie obronił w 1978 roku otrzymując stopień naukowy doktora habilitowanego. Zatrudnienie Prof. Kurzyńskiego na stanowisku adiunkta Wydziału Matematyki i Fizyki UAM obejmowało lata 1981-1992. W tym niezwykle trudnym dla Polski okresie przemian ustrojowych pełnił on ważne funkcje administracyjne, najpierw zastępcy dyrektora Instytutu Fizyki UAM do spraw dydaktycznych (1981-83), a od 1990 do 1993 roku piastował funkcję Prodziekana Wydziału Matematyki i Fizyki UAM. Od roku 1992 zatrudniony był na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a w 1996, po uzyskaniu tytułu profesora, został mianowany profesorem zwyczajnym.

Zakres badań naukowych Prof. Kurzyńskiego można podzielić na dwie, wyraźnie odmienne tematycznie dziedziny. Ta pierwsza dotyczyła zagadnień fizyki magnetyzmu w układach spinowych oraz statystycznej teorii strukturalnych przejść fazowych w ciałach stałych. Ta druga, kształtująca się jeszcze w latach 80-tych, obejmowała nierównowagową termodynamikę statystyczną reakcji biochemicznych. W tym czasie Prof. Kurzyński odbył szereg wyjazdów do uczelni zagranicznych, gdzie ugruntowały się jego zainteresowania naukowe w kierunku biochemii reakcji enzymatycznych i dynamiki konformacyjnej białek. Należy w tym miejscu wspomnieć o wizytach Profesora na Wydziale Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu w Oxfordzie (wrzesień 1983, maj 1988) oraz dwóch długoterminowych pobytach w renomowanych ośrodkach naukowych w Niemczech w ramach stypendium Fundacji Alexandra von Humboldta, najpierw w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu w Stuttgarcie, kierowanym przez Prof. Hermanna Hakena (grudzień 1983-listopad 1984, listopad-grudzień 1989), następnie w Instytucie Maxa Plancka Chemii Biofizycznej w Getyndze, kierowanym przez Prof. Manfreda Eigena (styczeń-czerwiec 1990). Ponadto, jako profesor wizytujący wykładał między innymi na Uniwersytecie Paris Nord (październik 1989), kanadyjskim Uniwersytecie Alberta w Edmonton (listopad 2001), a także w Instytucie Fizyki Teoretycznej Katolickiego Uniwersytetu w Leuven (kwiecień-maj 2008). Gościł również z wykładami proszonymi na Uniwersytetach w Rennes (październik 2011, luty 2013) i Saarbrücken (wrzesień 2012, luty 2014). Zakres tematyczny tych wykładów poświęcony był w głównej mierze stochastycznej teorii procesów biochemicznych, dynamice konformacyjnej białek, fizycznym mechanizmom katalizy enzymatycznej oraz procesom przetwarzania energii swobodnej w biologicznych maszynach molekularnych.

Prof. Kurzyński jest autorem ponad czterdziestu oryginalnych prac naukowych. Publikował w znanych i cenionych czasopismach o zasięgu międzynarodowym, takich jak Physical Review, PNAS, Journal of Physical Chemistry, FEBS Letters, Journal of Physics C: Solid State Physics, Phase Transitions, Physica A i Journal of Statistical Physics. Jego dorobek naukowy wzbogacają trzy znakomite książki, Konieczność i przypadek w fizyce. Od demona Laplace’a do złamanej ergodyczności (OWN, Poznań 1993), Introduction to Molecular Biophysics (wraz z J. Tuszyńskim, CRC Press, Boca Raton, 2003) i The Thermodynamic Machinery of Life (Frontiers Collection, Springer, 2006). Jest również autorem komentarza dotyczącego działania biologicznych maszyn molekularnych w monografii będącej tłumaczeniem artykułu R. Feynmana, Tam w głębi jest mnóstwo miejsca (wraz z G. Ślusarek i M. Banaszakiem, Wyd. Naukowe UAM, 2018). Czwarta książka Profesora poświęcona Podstawom termodynamiki pozostała niedokończonym dziełem jego wspaniałego życia. Swoje osiągnięcia naukowe prezentował na wielu konferencjach krajowych i zagranicznych.

Prof. Kurzyński wypromował liczne grono magistrów i doktorów fizyki. Trzech wychowanków Profesora uzyskało stopień naukowy doktora habilitowanego. Jego niezwykle profesjonalnym, wnikliwym i rzetelnym recenzjom poddanych było dziesiątki artykułów naukowych, prac magisterskich, dysertacji doktorskich, przewodów habilitacyjnych oraz postępowań o nadanie tytułu profesora.

Na równi traktował pracę naukową i dydaktyczną. Prof. Kurzyński był szanowanym i cenionym nauczycielem akademickim, co wynikało z jego niesłychanej pasji dzielenia się wiedzą o otaczającym nas świecie. Wskażmy w tym miejscu na imponującą różnorodność tematyczną wykładów kursowych i tych popularyzujących nauki przyrodnicze, które wygłosił nie tylko w kraju, ale także za granicą. Należą do nich wykłady z Mechaniki klasycznej i kwantowej, Matematycznych metod fizyki, Teorii ciała stałego, Fizyki statystycznej i termodynamiki, Termodynamiki nierównowagowej, Termodynamiki materii miękkiej, Termodynamiki procesów biologicznych, Biofizyki molekularnej, Biofizyki membran, Biologicznych maszyn molekularnych, Fotosyntezy, Teorii automatów i wreszcie Struktury Wszechświata. Wykłady i zajęcia prowadzone przez Prof. Kurzyńskiego cieszyły się dużym zainteresowaniem i uznaniem wielu pokoleń poznańskich studentów fizyki.

Zapamiętamy Go jako prawdziwego entuzjastę nauki i wielkiego erudytę, miłośnika filozofii i muzyki poważnej, człowieka niezwykle życzliwego o wielkiej kulturze osobistej i pogodzie ducha.